Piekarnia

Warsztatowa metoda pracy ma już w Oddziale Warszawskim SARP swoje ważne miejsce.

W latach 2014-2017 odbyło się kilkanaście warsztatów, a pierwszymi były warsztaty dotyczące części obszaru Pragi-Północ. Warsztaty przybierały  różne formy, dotyczące różnych zagadnień i obszarów – od niewielkich po tematy dotyczącego całego miasta, jak program Warszawskich Centrów Lokalnych. Sprawdzoną metodą pracy jest zaproszenie specjalistów i ważnych aktorów procesu, jaki może być zainicjowany albo wsparty przez wyniki projektowej pracy warsztatowej.

Etapy pracy są następujące:
• sformułowanie założeń warsztatów, ich zakresu, celu i planowanych rezultatów,
• zaproszenie do współpracy jako jury specjalistów, ważnych interesariuszy, osób, które mają bezpośredni wpływ na realizację działań na wybranym obszarze,
• nabór interdyscyplinarnych zespołów, które współpracują ze sobą oraz z jury warsztatów w wypracowaniu rozwiązań dla obszaru,
• wspólna praca warsztatowa,
• opracowanie przez jury (lub jego część) wniosków i rekomendacji z warsztatów,
• publikacja wniosków i rekomendacji.

Dlaczego Piekarnia?

Od początku w PragaLAB planowane były warsztaty, które pomogłyby znaleźć rozwiązania heritage adaptive re-use – nowego sposobu użytkowania respektującego i wykorzystującego wartości dziedzictwa materialnego i niematerialnego, wpisującego się w założenia gospodarki obiegu zamkniętego (circular economy). Przez pewien czas poszukiwaliśmy tematu, który najlepiej pozwoli zidentyfikować problemy i będzie dobrym punktem wyjścia do nowych propozycji – alternatywy zarówno dla inwestowania środków publicznych w przedsięwzięcia bez możliwości zwrotu oraz dla komercyjnej inwestycji z zyskiem jako głównym celem działania. Takie działania wiążą się z udziałem “społeczności dziedzictwa” (heritage community) w kształtowaniu nowego sposobu użytkowania miejsc i obszarów.

Wybór Piekarni kojarzy nam się z historią, którą poznaliśmy dzięki naszym berlińskim partnerom w projekcie, a która dotyczyła przekształcenia dawnej drukarni w klaster artystyczny i centrum działań społecznych, dzisiaj dobrze znane jako ExRotaPrint

Dwójka artystów, inicjatorów przedsięwzięcia, pewnego razu zauważyła przypadkiem drukarnię w perspektywie ulicy. Zachwycili się nią i postanowili, że jeśli tylko to będzie możliwe, tu właśnie chcą mieć swoje pracownie.

My także, chodząc po Pradze w poszukiwaniu tematu warsztatów zachwyciliśmy się opuszczonym budynkiem przy ul. Stolarskiej 2/4. Okazał się też znakomitym tematem do analiz. Jest unikalny, a jednocześnie bardzo charakterystyczny dla Pragi i dla jej dziedzictwa. Jest wartościowy i atrakcyjny, a jednak nieużytkowany, a jego przyszłość jest niepewna. Zainteresowanie, jakie budzi, także wśród osób z innych krajów uczestniczących w projekcie OpenHeritage (niektóre z nich z Warszawy pamiętają teraz głównie Pałac Kultury oraz Piekarnię) potwierdza ten wybór.

Poszukiwane były rozwiązania, które na przykładzie Piekarni:

• w nowatorski, współczesny sposób prezentują materialne i niematerialne dziedzictwo Pragi zwłaszcza Nowej Pragi,
• wskazują metody i narzędzia współpracy sektora publicznego, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych,
• zapewniają stabilność finansową, jednak w ramach zasad ekonomii społecznej,
• mają charakter klastrowy, tj. mogą wzmocnić współpracę pomiędzy podmiotami już działającymi na Pradze i w Warszawie,
• mają charakter związany z zasadami gospodarki cyrkularnej (circular economy).

Celem warsztatów Piekarnia była:

• Identyfikacja wartości dziedzictwa Piekarni: elementy dziedzictwa materialnego, sposób ich ochrony i adaptacji; wartości dziedzictwa niematerialnego.
• Identyfikacja wspólnoty, dla której zachowanie i adaptacja Piekarni ma lub może mieć istotne znaczenie.
• Zaproponowanie nowych funkcji, które wzmocnią potencjał lokalny, społeczny i gospodarczy. Konieczne było też wskazanie rozwiązań architektonicznych dla tych funkcji.
• Propozycje modeli lub modelu inwestowania i późniejszego zarządzania Piekarnią.

Jak zawsze, w warsztatach nie chodziło o wybór jednego najlepszego rozwiązania, ale o dyskusję nad możliwościami, prezentację innowacyjnych propozycji i rozwiązań, pomysłów i poglądów. Wyniki mogą stać się w przyszłości podstawą lub inspiracją do wdrożeń dla m. st. Warszawy oraz dla działań innych podmiotów obecnych lub chcących działać na Pradze.

Uczestnicy Warszatów

Do udziału w warsztatach włączyła się duża grupa specjalistów i osób związanych z Pragą.

Jury, którego zadaniem było konsultowanie zapisów regulaminu, ocena zgłoszeń uczestników, wskazanie dwóch zespołów wybranych do udziału w warsztatach wraz z uzasadnieniem wyboru, udział w spotkaniach z zespołami projektowymi, ocena propozycji tych zespołów, opiniowanie propozycji, zgłaszanie uwag i komentarzy, udział w opracowaniu podsumowania warsztatów:

Dominika Brodowicz (PragaLAB),

Maciej Czeredys (PragaLAB, zastępca przewodniczącej zespołu),

Małgorzata Dembowska (pracownia WXCA , OW SARP ),

Marlena Happach (dyrektor, Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego m. st. Warszawy),

Michał Olszewski (wiceprezydent m. st. Warszawy),

Michał Krasucki (dyrektor, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków),

Agnieszka Lizis (Biuro Rozwoju Gospodarczego m. st. Warszawy ),

Katarzyna Sadowy (PragaLAB, przewodnicząca zespołu),

Beata Wrońska-Freudenheim (zastępca dyrektora, Biuro Polityki Lokalowej m. st. Warszawy).

Zespół doradczy, którego zadaniem było opiniowanie regulaminu, udział w spotkaniach z zespołami projektowymi, ocena propozycji tych zespołów, opiniowanie propozycji, zgłaszanie uwag i komentarzy:

Piotr Jędras (stowarzyszenie NÓW. Nowe Rzemiosło , KŁOSY),

Adam Lisiecki (Muzeum Warszawskiej Pragi),

Olga Milczyńska (stowarzyszenie NÓW. Nowe Rzemiosło , August Design Studio),

Katarzyna Wrońska (Biuro Rozwoju Gospodarczego m. st. Warszawy).

W warsztatach wzięły udział dwa zespoły (wybrane spośród 9 zgłoszeń):

Zespół projektowy mamArchitekci

Ewa Kalnoj Ziajkowska (ochrona zabytków), Renata Pieńkowska (mamArchitekci), Agnieszka Pugacewicz (DELab , Uniwersytet Warszawski) współpraca: Małgorzata Borys (mamArchitekci), Weronika Kowalik (studentka UW), Małgorzata Leszczyńska (Ośrodek Ewaluacji), Jacek Sztolcman (Inkubator Przedsiębiorczości UW), Aleksandra Ziemak (mamArchitekci), Aleksandra Zimnoch (Inkubator Przedsiębiorczości UW).

Zespół projektowy Zaczyn

Maciej Czyński (konserwatorzy.pl), Justyna Dziedziejko (topoScape ), Magdalena Wnęk (topoScape ), Rafał Kasprzak, Marcin Maraszek (Archigrest ), Maciej Kaufman (Archigrest ), Natalia Janek (Archigrest ), Hubert Trammer (Politechnika Lubelska ).

Wyniki / Publikacja

Zespoły opracowały dwa rozwiązania: jedno oparte na zasadzie not for profit, a drugie na zasadzie not only for profit. Wartości dziedzictwa, funkcje, a także potencjał oddziaływania nowej Piekarni na praskie otoczenie był dyskutowany w gronie wszystkich uczestników.

Jednym z ważnych wniosków płynącym z warsztatów jest to, że Piekarnia nie powinna być widziana jako „kula u nogi” praskich przekształceń, ale jako potencjał – podobnie jak wiele innych miejsc na Pradze, które mogą stać się przestrzenią nowoczesnej pracy, innowacyjnej, ale zakorzenionej jednocześnie w przeszłości i historii dzielnicy i miasta. Piekarnia jest też doskonałym miejscem dla eksperymentu – na razie intelektualnego, ale w przyszłości także realizacyjnego, łączącego różnych aktorów i różne zasoby dla wspólnego celu. Między innymi możliwe i potrzebne jest dostosowanie i wykorzystanie historycznych obiektów do współczesnych wyzwań – poszanowania środowiska, włączenia społecznego i gospodarki cyrkularnej.